Czym jest mikrobiom skóry i jaką pełni funkcję?

Co to jest mikrobiom skóry?

Skóra to największy organ człowieka. Zajmuje około 1,8 m2 powierzchni i odgrywa niebagatelne znaczenie w utrzymywaniu organizmu w zdrowiu. Stanowi pierwszą linię obrony przed negatywnymi czynnikami środowiskowymi, toksynami, patogennymi drobnoustrojami czy alergenami. Skóra uczestniczy również w termoregulacji organizmu, syntezuje melatoninę oraz witaminę D, a także odbiera bodźce z otoczenia, np. dotyczące temperatury na zewnątrz organizmu lub tego, czy na ciało oddziałuje jakiś dotyk. Skóra zapobiega również wyparowywaniu wody z ciała. Jak widać, pełni wiele obronnych funkcji.

Jednym z kluczowych aspektów funkcjonowania skóry jest jej mikrobiom. Czym on jest? W skład mikrobiomu skóry wchodzą miliony bakterii, wirusów, grzybów czy roztoczy znajdujące się na jej powierzchni. Mikrobiomem określa się również zależności i interakcje pomiędzy nimi.

Choroby skóry wywołane zaburzeniem równowagi mikrobiomu

Występowanie na powierzchni ludzkiej skóry bakterii, wirusów i grzybów jest sytuacją normalną, a wręcz konieczną do utrzymania skóry i w ogóle zdrowia całego organizmu w dobrej kondycji. Bakterie najczęściej występujące w mikrobiomie ludzkiej skóry to: Cutibacterium (dawne Propionibacterium), Corynebacterium, Staphylococus, Streptococcus, Acinetobacter oraz Finegoldia. Z kolei jeśli chodzi o wirusy, to obecne są te z rodziny: Papillomaviridae (β-, γ-HPV), Polyomaviridae i Circoviridae. Najczęściej spotykanymi grzybami są Malassezia spp. oraz Candida spp.

Skład mikrobiomu jest jednak bardzo zmienny i zależy od takich czynników jak wiek, rasa, płeć, dieta, sposoby pielęgnacji, styl życia, nałogi, przyjmowane leki czy odporność na stres. Rodzaje bakterii, wirusów i grzybów różnią się też w zależności od miejsca występowania – niektóre z nich „wolą” zasiedlać miejsca wilgotne, niektóre suche, a jeszcze inne „preferują” tłuste środowisko. Dlatego też mikrobiom skóry twarzy może różnić się od mikrobiomu skóry głowy czy ciała.

Najważniejszą funkcją mikrobiomu skóry człowieka jest ochrona skóry przed patogenami mogącymi wywołać choroby. Ochrona ta jest możliwa dzięki produkowaniu przez mikrobiom skóry bakteriobójczych substancji, czyli bakteriocyn, które hamują namnażanie się patogenów. Istotne jest również to, że mikrobiom skóry uczy gospodarza, czyli nasze ciało, prawidłowej odpowiedzi immunologicznej na patogeny.

Można więc śmiało powiedzieć, że dopóki mile widziane bakterie, wirusy i grzyby nie ustępują miejsca tym szkodliwym, zarówno skóra, jak i całe ciało mają szansę pozostać zdrowymi. Sytuacja jednak się komplikuje, kiedy równowaga mikrobiomu zostaje zaburzona. Istnieje wiele czynników – zewnętrznych i wewnętrznych – wpływających niekorzystnie na równowagę mikrobiomu. Prowadzi to do pojawienia się takich chorób jak: trądzik pospolity, trądzik różowaty, AZS, łojotokowe zapalenie skóry czy łupież.

Sposoby dbania o odpowiedni mikrobiom skóry

Dbałość o prawidłowy mikrobiom skóry jest niezbędna, aby uniknąć wielu problemów dermatologicznych. Choć na niektóre czynniki – takie jak środowiskowe – nie mamy wpływu, to i tak większość odpowiedzialności leży w naszych rękach.

Jak odbudować mikrobiom skóry i zadbać o niego? Stosując odpowiednią pielęgnację, nie zaburzającą delikatnej równowagi mikrobiologicznej skóry. Warto stawiać na łagodne kosmetyki, które w nieagresywny sposób będą oczyszczać skórę, a także dostarczać składników nawilżających i natłuszczających, wspierając jej ochronny płaszcz hydrolipidowy. Warto zastosować kosmetyki z probiotykami oraz ich metabolitami, korzystnie wpływającymi na kondycję skóry oraz łagodzącymi stany zapalne.

Istotne jest również wprowadzenie prawidłowych nawyków, takich jak unikanie dotykania twarzy rękami, regularne dezynfekowanie ekranu smartfona, stosowanie produktów z filtrem przeciwsłonecznym, zadbanie o zdrową dietę i sen, a także rzucenie nałogów. Dzięki nim nie tylko wzmocnimy naturalną odporność organizmu, ale i nie dopuścimy do przenoszenia się szkodliwych drobnoustrojów na skórę.

Jakie składniki kosmetyczne pomagają w regulowaniu mikrobiomu skóry?

W pielęgnacji ukierunkowanej na odbudowę mikrobiomu skóry, należy zwrócić uwagę na te składniki, które będą wspierały naturalne funkcje skóry. Jak wspierać ochronny płaszcz hydrolipidowy? Stosując humektanty, czyli składniki nawilżające, takie jak np. kwas hialuronowy, gliceryna czy hydromanil, oraz emolienty, czyli składniki natłuszczające, takie jak oleje i masła roślinne.

Warto również aplikować produkty zawierające składniki kojące i regenerujące zniszczoną skórę, takie jak alantoina czy D-pantenol, a także składniki, będące naturalnymi probiotykami: kwas mlekowy, bioferment z alg czy Leucidal Max.

Receptury DIY na kosmetyki poprawiające mikrobiom skóry

Mikrobiom skóry funkcjonuje prawidłowo, gdy bariera hydrolipidowa naskórka nie jest naruszona. A naruszać ją mogą kosmetyki z substancjami sztucznymi, drażniącymi czy alergizującymi w składzie. Dlatego warto zwrócić się w kierunku naturalnej pielęgnacji i kosmetykach DIY, których formułę idealnie dopasujesz do aktualnych potrzeb Twojej skóry.

Zainspiruj się recepturami na kosmetyki DIY z bazy Ecospa. Wesprzyj podrażnioną i przesuszoną skórę, stosując np. aloesowe masło do skóry z AZS. Z kolei cerę wrażliwą ukoisz, aplikując nawilżający krem z olejem malinowym i d-pantenolem. Wypróbuj również nawilżająco-ujędrniające serum żelowe z algami do cery dojrzałej.

Bibliografia:

• D. Mańkowska-Wierzbicka, J. Karczewski, A. Dobrowolska-Zachwieja,Z. Adamski, "The microbiome and dermatological diseases" w: Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2015; 69
• M. Noparlik, J. Szczepańska, M. Turniak, "Rola mikrobiomu skóry w atopowym zapaleniu skóry" w Alergia, Astma, Immunologia, 2023; 28 (3)
• A. Géloën i A. Raillan, "Mikrobiom skóry. Przewodnik po świecie naturalnej i zrównoważonej pielęgnacji", wyd. Znak, 2021
• https://bioteam.com.pl/mikrobiom-skory/