Ekstrakty roślinne - właściwości i zastosowanie

Na czym polega proces ekstrakcji?

Definicja ekstrakcji, jaką znajdziemy w słowniku chemicznym mówi, że jest to proces wydzielania składników z mieszanin ciał stałych i cieczy, w którym składnik z fazy ekstrahowanej przechodzi do rozpuszczalnika pod wpływem różnicy stężeń. Innymi słowy, ekstrakcja polega na wydobywaniu z oczyszczonych, wysuszonych i rozdrobnionych roślin składników aktywnych za pomocą odpowiedniego rozpuszczalnika: wody, alkoholu etylowego, glikoli, gliceryny lub mirystynianu izopropylu. 

Jakie są rodzaje ekstraktów roślinnych?

Istnieje kilka rodzajów ekstraktów roślinnych. Podział ekstraktów związany jest z metodą ich pozyskiwania i użytego rozpuszczalnika, ale ekstrakty dzieli się również według surowca, z którego zostały pozyskane. 

Działanie ekstraktu roślinnego jest uzależnione od struktury chemicznej substancji czynnej, jej dawki oraz sposobu stosowania. Aktywność biologiczna ekstraktów zależna jest z kolei od warunków w jakich wzrastała roślina, temperatury, stopnia nasłonecznienia, wilgotności podłoża, czasu zbioru, warunków suszenia i metody przygotowywania ekstraktu.

Ekstrakty wodno-glicerynowe

Ekstrakty wodno-glicerynowe zawierają w swoim składzie wodę i glicerynę. Gliceryna ma silne właściwości nawilżające i zatrzymujące wilgoć w skórze, a dodatkowo ułatwia przenikanie składników aktywnych w głąb skóry. Ekstrakty wodno-glicerynowe mogą być z powodzeniem dodawane do kremów, toników, płynów micelarnych, szamponów, czy balsamów do ciała.

Ekstrakty CO2

Pozyskiwanie ekstraktów za pomocą dwutlenku węgla w stanie nadkrytycznym to coraz bardziej popularna i ekologiczna metoda produkcji ekstraktów CO2. W procesie ekstrakcji nadkrytycznej, rolę rozpuszczalnika pełni płyn znajdujący się w stanie nadkrytycznym. Stan nadkrytyczny oznacza, że warunki ciśnienia i temperatury przekroczyły punkt krytyczny (różny dla różnych substancji) i w związku z tym nastąpiła zmiana właściwości fizycznych substancji. W warunkach nadkrytycznych parametry fizykochemiczne płynu posiadają wartości pośrednie między stanem ciekłym i gazowym. Ekstrakty CO2 charakteryzują się niską lepkością (zbliżoną do gazów) przy stosunkowo dużej gęstości (zbliżonej do cieczy). Dzięki tym cechom ciecze w stanie nadkrytycznym mają dobre właściwości penetracyjne i transportowe, co czyni z nich przydatne rozpuszczalnik w procesie ekstrakcji. 

Nadkrytyczny CO2 jest gazem obojętnym fizjologicznie, nietoksycznym, nie wchodzi w reakcje z większością substancji pochodzenia naturalnego, jest niepalny, tani, powszechnie dostępny, co więcej – posiada właściwości bakteriostatyczne. Dwutlenek węgla osiąga stan nadkrytyczny w temperaturze już nieco powyżej 31oC. Zalety metody ekstrakcji z CO2 to: 

• zupełny brak pozostałości rozpuszczalników, 

• niska temperatura przebiegu procesu, 

• proces odbywa się bez dostępu powietrza, co chroni związki biologicznie czynne przed utlenianiem, 

• umożliwia regulowanie rozpuszczalności poszczególnych związków zmianami ciśnienia i temperatury procesu.

Ekstrakty owocowe

Doskonale wiemy że owoce stanowią nieodłączny element zdrowej diety. Dzięki ekstraktom owocowym, zawarte w owocach substancje biologicznie aktywne, cenne dla zdrowia i urody możemy dodawać do kosmetyków DIY i aplikować bezpośrednio na skórę.

Właściwości ekstraktów roślinnych

Znamy już zasadę procesu ekstrakcji, czas poznać właściwości  i zastosowanie wybranych ekstraktów owocowych i roślinnych.

Ekstrakt z granatu

Ojczyzną grantowca (granatu) właściwego jest wybrzeże Morza Śródziemnego oraz Bliski i Środkowy Wschód. Związki biologicznie aktywne wyizolowane z owoców granatu to: kwas elagowy, kwas punikowy, skwalan, witaminy B, E i C, kwasy tłuszczowe, kwasy organiczne (głównie jabłkowy i cytrynowy), fitosterole, polifenole i fitoestrogeny, β-karoten, biopierwiastki. Kwas punikowy hamuje syntezę prostaglandyn – hormonów uczestniczących w procesach zapalnych. Kwas elagowy wykazuje właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne, chroni przed przebarwieniami. 

• Ekstrakt z granatu stymuluje syntezę kolagenu typu I, a jednocześnie hamuje wytwarzanie metaloproteinazy, enzymu odpowiedzialnego z procesy destrukcji włókien kolagenu i elastyny. Zwiększa grubość naskórka, poprawia elastyczność i jędrność skóry.

• Ekstrakt z granatu hamuje proliferację melanocytów i syntezę melaniny przez co przeciwdziała powstawaniu przebarwień skóry. 

• Wysoka zawartość kwasu elagowego i polifenoli w ekstrakcie z granatu, przeciwdziała fotostarzeniu. Łagodzi następstwa stresu oksydacyjnego powodowanego działaniem promieniowania UV i przyczyniającego się do fotostarzenia.

• Ekstrakt z granatu nawilża, regeneruje uszkodzoną skórę, poprawia jej koloryt.

• Ekstrakt z granatu pełni funkcję naturalnego filtra UVA i UVB.

• Ekstrakt z granatu wykorzystywany jest w kosmetykach do cery naczyniowej jako substancja wzmacniająca naczynia włosowate.

Ekstrakt z granatu polecamy osobom z cerą suchą, zniszczoną, z objawami fotostarzenia, a także trądzikiem młodzieńczym i trądzikiem różowatym.

Ekstrakt z ananasa 

Ojczyzną ananasa jadalnego jest Ameryka Południowa. Głównym związkiem biologicznie czynnym izolowanym z łodyg, liści i owoców ananasa jest bromelaina – mieszanina enzymów proteolitycznych. Zawartość bromalainy sprawia, że ekstrakt z ananasa ma działanie złuszczające, oczyszczające, peelingujace, poprawia koloryt skóry i rozjaśnia przebarwienia. Bromelaina może być z powodzeniem stosowana u osób z cera suchą i wrażliwą. Ekstrakt z ananasa poprawia właściwości barierowe naskórka, dzięki czemu zapobiega nadmiernej transepidermalnej ucieczce wody ze skóry (TEWL). Sprawdzi się w pielęgnacji skóry trądzikowej, bowiem reguluje pracę gruczołów łojowych. Wykazuje również działanie antycellulitowe.

Ekstrakt CO2 z nasion malin

Ekstrakt z pestek malin jest bogatym źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (zwłaszcza linolowego i α-linolenowego) – składników płaszcza lipidowego skóry, który z wiekiem ulega niszczeniu pod wpływem działania wolnych rodników, promieniowania UV, zanieczyszczeń środowiska. Niedobór kwasów tłuszczowych skutkuje suchością skóry, wiotczeniem, skłonnością do podrażnień. Kwas linolowy jest szczególnie istotny w pielęgnacji cery trądzikowej. Niedobór kwasu linolowego w składzie sebum powoduje zatykanie ujść gruczołów łojowych skóry, powstawanie zaskórników i wyprysków. Włączenie do pielęgnacji kwasu linolowego sprzyja regulacji pracy gruczołów łojowych, redukcji zaskórników i odblokowaniu porów.

• Ekstrakt z pestek malin delikatnie natłuszcza skórę, uelastycznia, wspomaga funkcjonowanie bariery lipidowej naskórka, przywraca prawidłowy poziom nawilżenia.

• Ekstrakt CO z nasion malin łagodzi następstwa działania promieniowania UVB, chroni przed fotostarzeniem się skóry.

• ekstrakt malinowy działa przeciwutleniająco i łagodząco.

• Kwas linolowy i α-linolenowy zawarte w ekstrakcie CO2 z nasion malin działają rozjaśniająco, hamują produkcję melaniny.

Ekstrakt z wąkroty azjatyckiej

Centella asiatica, Gotu kola, trawa tygrysia - roślina stosowana w tradycyjnej medycynie ludowej Azji, Indii, Afryki i Madagaskaru. Od dobrych kilkunastu miesięcy cieszy się dużą popularnością w kosmetyce. Szeroką aktywność biologiczną wąkroty zapewniają dwa związki chemiczne: kwas azjatykowy i madekasowy oraz ich sole.

• Ekstrakt z wąkroty azjatyckiej działa ujędrniająco, naprawczo, rewitalizująco, niweluje widoczność zmarszczek powierzchniowych i głębokich. Stymuluje biosyntezę kolagenu i glikozaminoglikanów, do których zalicza się kwas hialuronowy. 

• Ekstrakt z wąrktoty poprawia funkcje barierowe naskórka, a tym samym dba o prawidłowe nawilżenie skóry.

• Ekstrakt z centelli poprawia drenaż tkanek, dzięki czemu sprawdzi się w pielęgnacji skóry z problemem cellulitu i rozstępów. Działa przeciwobrzękowo i zmniejsza objętość adipocytów (komórek tłuszczowych), poprawia elastyczność włókien tkanki łącznej.

• Ekstrakt z wąkroty zwęża naczynia krwionośne, jest polecany do pielęgnacji cery naczyniowej.

• Ekstrakt z wąkroty poprawia mikrokrążenie w skórze dzięki czemu sprawdzi sie w kremach pod oczy niwelujących cienie i obrzęki.

Ekstrakt ze skrzypu polnego

Pędy skrzypu polnego, choć niepozorne i kruche stanowią bogactwo flawonoidów i związków mineralnych, zwłaszcza pochodnych krzemu. Minerał ten uczestniczy w procesie syntezy kolagenu i kwasu hialuronowego. Krzem polecany jest w pielęgnacji skóry dojrzałej, sprawia że skóra jest bardziej elastyczna, a zmarszczki wyraźnie mniej widoczne, poprawia koloryt i strukturę skóry. Ekstrakt ze skrzypu polnego jako cenne źródło krzemu, sprawdzi się w pielęgnacji wypadających włosów i łamliwych paznokci. Polecany jest również do pielęgnacji cery naczyniowej - krzem poprawia elastyczność naczyń krwionośnych, przez co zapobiega powstawaniu “pajączków”. Z uwagi na działanie sebostatyczne i zwężające pory, sprawdzi się w kosmetykach do cery mieszanej i tłustej.

Ekstrakt z szarotki alpejskiej

Szarotka alpejska bywa nazywana kwiatem nieśmiertelnym ponieważ nawet po wysuszeniu jej kwiaty nie tracą swej urody. Porastając nieprzyjazne górskie szlaki wytwarza szereg substancji pozwalających jej przeżyć w trudnych warunkach (tzw. adaptogenów), z których nasza skóra korzystać może dzięki ekstraktom dodawanym do kremów. Ekstrakt z szarotki wykazuje działanie ochronne, chroni skórę przed szkodliwym wpływem zanieczyszczenia środowiska. Jest idealnym składnikiem w dobie popularności trendu anty-pollution. Zawarty w ekstrakcie z szarotki kwas leontopodowy wykazuje działanie antyoksydacyjne, przeciwdziała degradacji kolagenu, dzięki czemu poprawia elastyczność i napięcie skóry. Ekstrakt z szarotki wykazuje ponadto działanie tonizujące, oczyszczające, przywraca skórze miękkość i promienny blask.

Związki biologicznie czynne pozyskiwane z roślin i zamknięte w ekstraktach to cenna broń w walce z niedoskonałościami skóry i procesem starzenia się.