Antyoksydanty w kosmetykach. Jak działają?

Czym są wolne rodniki?

Aby wyjasnić, czym są i jak działają antyoksydanty, zacznijmy od wytłumaczenia, czym są wolne rodniki, w których zwalczaniu tak skuteczne są substancje antyoksydacyjne. 

Najbardziej znanym wolnym rodnikiem jest wolny rodnik tlenowy i to on posłuży nam za przykład. Atom tlenu posiada parzystą liczbę elektronów. Jeżeli utraci jeden z elektronów, wówczas staje się wolnym rodnikiem tlenowym. Podobnie, wszystkie inne typy rodników to cząstki pozbawione jednego elektronu, czyli o nieparzystej liczbi elektronów. Natura lubi równowagę, więc wolny rodnik za wszelką cenę „stara się” odzyskać utracony elektron. W tym celu odbiera elektron innym atomom tlenu, ale też doczepia się do białek, cukrów, kwasów nukleinowych. Rodnik tlenowy atakuje strukturę wspomnianych związków, powodując ich poważne uszkodzenia. Gdy wejdzie w reakcję z głównym białkiem skóry, dochodzi do uszkodzenia włókien kolagenowych powodując przedwczesne starzenie się skóry. Gdy wolny rodnik uszkodzi strukturę kwasów nukleinowych budujących DNA, może to prowadzić nawet do rozwoju chorób nowotworowych.

Czynniki wpływające na powstawanie wolnych rodników

Zarówno antyoksydanty, jak i wolne rodniki występują w organizmie i jest to stan naturalny. Problem pojawia się, gdy mamy nadmiar wolnych rodników i naturalne systemy antyoksydacyjne nie są w stanie ich zwalczać. 

Stan braku równowagi pomiędzy ilością wolnych rodników, a wydolnością naturalnych mechanizmów antyoksydacyjnych organizmu to stres oksydacyjny.

Nadmiar wolnych rodników powstaje wskutek:

• działania promieniowanie UV, szczególnie niechlubną rolę odgrywa promieniowanie podczerwone (IR) i wysokoenergetyczne światło niebieskie (HEV),
• palenia papierosów,
• zanieczyszczenia środowiska, oddziaływania na skórę cząstek dymów, pyłów i toksyn unoszących się w powietrzu,
• stresu,
• nieprawidłowej diety, opartej na produktach wysokoprzetworzonych, fast-foodach.

Czym są antyoksydanty?

Antyoksydanty to związki odpowiedzialne za neutralizowanie wolnych rodników, eliminowanie ich z organizmu, przeciwdziałanie ich niszczącej aktywności.

Ochrona skóry przed destrukcyjnym działaniem wolnych rodników to główne, choć nie jedyne zadanie, jakie stawia przed antyoksydantami kosmetologia. Antyoksydanty są stosowane w kosmetykach również po to, by zapobiegać procesom utleniania niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych – głównego składnika naturalnych olejów i maseł wykorzystywanych w kosmetykach. Dodatek antyoksydantów pozwala zachować wysoką jakość olejów na dłużej. Antyoksydanty:

• chronią lipidy naskórka przed utlenianiem, a tym samym zapewniają szczelność bariery hydrolipidowej,
• uszczelniają naczynia krwionośne, a zatem zapobiegają rozwojowi objawów cery naczyniowej,
• przeciwdziałają procesom zapalnym,
• przeciwdziałają fotostarzeniu się skóry.

Antyoksydanty usuwają nadmiar wolnych rodników i jednocześnie zapobiegają powstawaniu nowych. Jak to robią? Istnieje kilka mechanizmów:

• wchodzą w reakcje z wolnymi rodnikami, w efekcie których następuje stabilizacja wolnego rodnika – ograniczają aktywność wolnych rodników,
• hamują działanie enzymów uczestniczących w reakcjach oksydacji, czyli reakcjach, w trakcie których wolne rodniki powstają. Bez enzymu reakcje nie mogą przebiegać, a zatem wolne rodniki nie będą powstawać,
• pochłaniają promieniowanie UV,
• wspomagają regenerację innych przeciwutleniaczy.

Rodzaje antyoksydantów w kosmetykach

Podział antyoksydantów opiera się na mechanizmie działania. Wyróżniamy:

1. Antyoksydanty pierwotne – ich mechanizm działania polega na dostarczaniu wolnym rodnikom brakującego elektronu (lub atomu wodoru), co osłabia ich aktywność i przerywa reakcję. Zaliczamy do nich m.in. tokoferole i polifenole, występujące powszechnie w świecie roślin. Polifenole to związki posiadające  w cząsteczce dwie lub więcej grupy hydroksylowe (-OH) przyłączone do pierścienia aromatycznego. Polifenole dostarczają atom wodoru (a ten dostarcza jeden elektron) pochodzący z grupy -OH, który łączy się z wolnym rodnikiem powodując jego dezaktywację.
2. Przeciwutleniacze wtórne – ograniczają aktywność wolnych rodników, np. chelatując enzymy konieczne do przebiegu reakcji wolnorodnikowych, regenerując przeciwutleniacze pierwotne, absorbując promieniowanie UV.
3. Wartym uwagi rodzajem przeciwutleniaczy są przeciwutleniacze synergistyczne. Przeciwutleniacze synergistyczne to połączenie dwóch lub więcej substancji współdziałających ze sobą w procesie zwalczania wolnych rodników. Współdziałanie potęguje ich aktywność. Przeciwutleniacze synergistyczne to m.in.: – opisane poniżej połączenie witamin C i E, połączenie witaminy C i polifenoli, czy witaminy C i kwas ferulowego.

Najważniejsze antyoksydanty w kosmetykach

Witamina C

Witamina C jest kluczowym antyoksydantem dla organizmu człowieka. Największą efektywność w walce z wolnymi rodnikami wykazuje, gdy działa w połączeniu z witaminą E i flawonoidami. 

Witamina E po zetknięciu się z wolnymi rodnikami, wiąże je i neutralizuje, w następstwie czego jej cząsteczka ulega dezaktywacji. Witamina C, w przeciwieństwie do witaminy E, po związaniu z wolnymi rodnikami nie ulega rozpadowi, lecz przekształca się w inny związek - kwas dehydroaskorbinowy, a ten w wyniku kolejno zachodzących reakcji, powraca do postaci kwasu askorbinowego. Witamina C potrafi regenerować się sama, a dodatkowo wspomaga regenerację witaminy E. Duet witamina C + E najlepiej sprawdza się w walce z destrukcyjnym wpływem rodników.

Dodatkowo Witamina C jest niezbędna do prawidłowego przebiegu procesu syntezy kolagenu. Rozjaśnia przebarwienia, wzmacnia naczynka krwionośne, ujędrnia skórę, przyspiesza procesy gojenia oraz zapobiega powstawaniu obrzęków. 

W naszej ofercie znajdziesz kilka form witaminy C: rozpuszczalny w wodzie Kwas askorbinowy - USP oraz olejową Witaminę C - Tetraizopalmitynian askorbylu. Więcej na temat form i właściwości witaminy C przeczytasz w artykule: Charakterystyka, właściwości i rodzaje witaminy C w kosmetyce.

Witamina E

Antyoksydacyjne właściwości witaminy E wynikają z obecności w jej cząsteczce grupy hydroksylowej (-OH), która chętnie wchodzi w reakcje z wolnymi rodnikami. Najczęściej wykorzystywaną formą witaminy E w kosmetykach jest octan tokoferolu. Szereg korzyści zapewnia miks naturalnych tokoferoli, spośród których największą aktywność wykazuje α-tokoferol.

Witamina E przenika w głąb bariery lipidowej naskórka, uszczelnia ją, przez co pośrednio przyczynia się do lepszego nawilżenia.

Koenzym Q10

Koenzym Q10 jest niezbędny komórkom ludzkiego organizmu do funkcjonowania. Do 25 r. ż. jest przez organizm syntetyzowany w mitochondriach komórkowych z pokarmu pochodzenia zwierzęcego. Z wiekiem synteza koenzymu Q10 słabnie, dlatego konieczne jest dostarczanie go z zewnątrz. Koenzym Q10 wpływa na metabolizm komórkowy dotleniając komórki.

Koenzym Q10 dostarczany skórze z kosmetyków:

• zwiększa odporność skóry na stres oksydacyjny,
• poprawia dotlenienie komórek,
• przyspiesza metabolizm komórkowy,
• stymuluje syntezę kolagenu,
• poprawia jędrność i elastyczność skóry. 

W naszej ofercie znajdziesz aż 3 rodzaje koenzymu Q10:

• Koenzym Q10 w proszku - intensywnie pomarańczowy surowiec w postaci proszku, który rozpuszcza się w tłuszczach po podgrzaniu. Koenzym Q10 w postaci proszku możesz dodać do swojego serum olejowego, kremu, oliwki lub balsamu w stężeniu do 0,1 - 1%.
• Koenzym Q10 plus E - ma postać płynu rozpuszczalnego w tłuszczach.

Sprawdź nasz artykuł "Witamina młodości, czyli właściwości i zastosowanie witaminy E w kosmetykach" z którego dowiesz się więcej na temat antyoksydacyjnych właściwości witaminy E. 

Kwas azelainowy

Kwas azelainowy jest powszechnie znany jako składnik przeciwbakteryjny, ograniczający wytwarzanie sebum, redukujący przebarwienia i złuszczający naskórek. Warto pamiętać, że działa on również antyoksydacyjnie. 

Kwas ferulowy

Kwas ferulowy chroni skórę przed przedwczesnym starzeniem wywołanym wpływem wolnych rodników i promieniowania UV. Kwas ferulowy jest naturalnym filtrem UV – niweluje szkodliwe następstwa wpływu słońca na skórę. Jego ważną cechą jest zdolność stabilizowania witaminy C i zwiększania jej aktywności.

Ekstrakty roślinne

Antyoksydanty znajdziemy praktycznie w każdej roślinie, w mniejszej lub większej ilości. Za aktywność antyoksydacyjną ekstraktów roślinny odpowiadają zawarte w ich składzie polifenole. W grupie polifenoli najsilniejsze działanie przeciwutleniające wykazują flawonoidy i antocyjany. Ekstrakty roślinne są rozpuszczalne w wodzie. Możesz dodawać ekstrakty w zalecanym stężeniu do gotowego kremu lub emulsji robionej od podstaw. Użyj ekstrakt jako składnik serum do twarzy na bazie kwasu hialuronowego, toniku, maseczki lub esencji do maseczek w płachcie.

Ekstrakt z jagód acai 

Jagody acai są uznawane za jeden z najzdrowszych owoców świata. Ekstrakt z jagód acai jest bogaty w antyutleniacze (zwłaszcza witaminę E, antocyjany, kwas elagowy), aminokwasy, kwasy tłuszczowe i sterole. Ekstrakt z jagód acai regeneruje i wzmacnia skórę, chroni ją przed szkodliwym działaniem promieniowania UV, tonizuje i stymuluje mikrokrążenie.

Ekstrakt z granatu

Ekstrakt z granatu jest bogatym źródłem cukrów, białek, witamin C, E, z grupy B, β-karotenu, kwasów tłuszczowych, mikroelementów. Wysoki potencjał przeciwutleniający zapewniają mu antocyjany i kwasy fenolowe, zwłaszcza elagowy i galusowy. Ekstrakt z granatu zapobiega powstawaniu przebarwień skóry, redukuje skutki stresu oksydacyjnego wywołanego przez promieniowanie UV, łagodzi i nawilża.

Ekstrakt z zielonej herbaty

Ekstrakt z zielonej herbaty jest bogatym źródłem polifenoli i katechin, spośród których szczególną aktywnością antyoksydacyjną wyróżnia się galusan epigallokatechiny (EGCG). Oprócz działania antyoksydacyjnego, ekstrakt z zielonej herbaty poprawia jędrność i elastyczność skóry,  mikrokrążenie krwi, redukuje zmarszczki, poprawia koloryt skóry, nawilża i łagodzi podrażnienia. 

Ekstrakt z miłorzębu japońskiego 

Ekstrakt z miłorzębu japońskiego jest bogaty we flawonoidy, działające antyoksydacyjnie, obkurczająco, wzmacnia naczynia krwionośne i poprawia mikrokrążenie krwi w skórze. Ekstrakt z miłorzębu japońskiego doskonale sprawdza się w pielęgnacji cery naczynkowej i z trądzikiem różowatym, zwłaszcza że destrukcyjny wpływ wolnych rodników na naczynka krwionośne leży u podstaw rozwoju objawów cery naczyniowej. Wypróbuj przepis DIY na Tonik do cery dojrzałej z olejkiem geraniowym i ginkgo.

Ekstrakty CO2

Ekstrakty CO2 to esencjonalne wyciągi roślinne, które rozpuszczają się w tłuszczach. Są bardziej nasycone związkami czynymi niż ekstrakty roślinne wodno-glicerynowe. Ekstrakty CO2 dodawaj do serum olejowego, kremu, balsamu, musu do ciała, peelingu lub maseczki do twarzy. 

Ekstrakt CO2 z marchwi

Ekstrakt CO2 z marchwi jest źródłem karotenu, witaminy E i polifenoli. Β-karoten jest silnym antyoksydantem, wykazuje właściwości promieniochronne, poprawia koloryt skóry, nadaje skórze lekko brunatne zabarwienie, przypominające naturalną, subtelną, zdrową opaleniznę bez ryzyka poparzeń słonecznych. Ekstrakt CO2 z marchwi działa nawilżająco, łagodząco, regenerująco, wygładzająco. Wypróbuj przepis na Złoty mus do ciała z ekstraktem z marchwi.

Ekstrakt CO2 z nasion malin

Aktywność antyoksydacyjna ekstraktu z nasion malin wynika z zawartości tokoferoli i tokotrienoli. Nasiona malin są również bogatym źródłem kwasów tłuszczowych zwłaszcza linolowego i α-linolenowego. Z uwagi na wysoką zawartość kwasu oleinowego, ekstrakt CO2 z nasion malin sprawdzi się w pielęgnacji cery z tendencją do powstawania zaskórników. Warto sięgać po niego również przy cerze suchej, dojrzałej, wrażliwej i wymagającej regeneracji. Wypróbuj recepturę na maseczkę oczyszczającą z glinki ghassoul z ekstraktem malinowym. 

Jak zrobić antyoksydacyjne serum do twarzy DIY?

Samodzielne wykonanie serum do twarzy jest bardzo proste. Wystarczy wymieszać kilka składników, przelać do buteleczki z pompką lub butelki z pipetą i gotowe! Serum antyoksydacyjne do twarzy może mieć zarówno postać olejku, jak i żelu. Podpowiadamy, jak zrobić serum olejowe lub żelowe. 

Antyoksydacyjne serum olejowe

Aby wykonać serum olejowe, wybierz olej bazowy lub mieszankę olejów odpowiednią dla Twojego typu skóry. Więcej o tym, jak wybrać odpowiedni olej do swojej cery, przeczytasz w naszym artykule "Oleje roślinne w pielęgnacji twarzy. Jak dobrać olej do typu skóry?". W serum antyoksydacyjnym ważny jest także antyoksydacyjne działanie olejów, którym charakteryzuje się np. olej z zielonej herbaty, olej perilla, olej z czarnego kminku, olej z nasion rokitnika, olej z pestek granatu, olej buriti, olej shea, czy olej z nasion chia. Serum olejowe, z uwagi na tłustą konsystencję najlepiej sprawdzi się w pielęgnacji na noc.

Przepis DIY na Antyoksydacyjne serum do twarzy i dekoltu z koenzymem Q10

Potrzebne składniki:

• (20%) 6 g Olej z zielonej herbaty
• (77%) 23 g Olej z nasion chia zimnotłoczony
• (3%) 1 g Koenzym Q10 w skwalanie

Przygotowanie:

Odważ w zlewce Olej z zielonej herbaty oraz olej z nasion chia. Dodaj koenzym Q10 w skwalanie. Dokładnie wymieszaj. Przelej do butelki 30 ml z pompką.  

Żelowe serum antyoksydacyjne

Serum antyoksydacyjne w postaci żelu przygotujesz na bazie kwasu hialuronowego o silnym działaniu nawilżającym oraz wiążącym wodę w skórze. Dodając do kwasu hialurnowego witaminę C w postaci kwasu askorbinowego stworzysz delikatne, żelowe serum o antyoksydacyjnym, przeciwstarzeniowym i rozświetlającym skórę działaniu. Serum żelowe jest odpowiednie do stosowania na dzień pod makijaż. Szybko się wchłania i zapewnia skórze ochrone przed stresem oksydacyjnym wywołanym działaniem promieniowania UV i wpływem toksyn obecnych w naszym otoczeniu.

Składniki na 30 g do butelki 30 ml :

• (82.7%) 24,8 ml Potrójny kwas hialuronowy 1,5% roztwór
• (15%) 4,5 ml Witamina C - Kwas askorbinowy USP
• (2.3%) 0,7 ml Mleczan sodu 60%

Przygotowanie:

Odważ w zlewce kwas hialuronowy, dodaj witaminę C, mieszaj aż do jej całkowitego rozpuszczenia. Dodaj mleczan sodu w celu regulacji pH. Wymieszaj. Przejej do butelki 30 ml z pompką.